Στην εποχή μας οι περισσότεροι πόλεμοι είναι σύντομοι, μιας και τα φονικά σύνεργα έχουν φτάσει σε εξουθενωτική αποτελεσματικότητα. Ωστόσο συχνά ξεσπούν πόλεμοι γλωσσικοί οι οποίοι μένονται για δεκαετίες. Και επειδή ένας από αυτούς μας αφορά άμεσα, ας εξετάσουμε τη σύγκρουση μεταξύ των “Ορθοπαιδικών” και “Ορθοπεδικών”
Όπως έχει γράψει ο καθηγητής και ακαδημαϊκός Παναγιώτης Συμεωνίδης: “Η απόφαση της Ελληνικής Εταιρείας Χειρουργικής Ορθοπαιδικής και Τραυματολογίας να χρησιμοποιείται το όνομα “Ορθοπαιδική” με αι δε σημαίνει αλλαγή ονόματος, αλλά επαναφορά του ονόματος στις ιστορικές του ρίζες.”
Ολόκληρη η επιστολή (2002) του Καθηγητή και Ακαδηµαϊκού Παν. Π. Συµεωνίδη, Πρόεδρου του Κολεγίου Ελλήνων Ορθοπαιδικών Χειρουργών:
Το όνομα Ορθοπαιδική εμφανίσθηκε για πρώτη φορά στη διεθνή βιβλιογραφία το 1741. Το σχημάτισε ο Γάλλος ιατρός Nicolas Andry (1658-1742), καθηγητής στο Πανεπιστήμιο των Παρισίων από τις ελληνικές λέξεις “Ορθός” και “Παιδίον” (ίσιο παιδί) και το παρουσίασε στο βιβλίο του “Traite d΄ orthopédie ou l΄art de prevenir et corriger dans les enfants les difformites du corps” “Πραγματεία περί ορθοπαιδικής ή τέχνη της προλήψεως και διορθώσεως των σωματικών δυσπλασιών (ή παραμορφώσεων) στα παιδιά”. Η ακριβής αναφορά στο βιβλίο αυτό για το όνομα έχει ως εξής: “Quant au titre en question, Orthopédie, je l΄ ai formé de deux mots grecs a savoir d΄Orthos, qui verit dire Droix, et paidion, qui signifie Εnfant”. Το όνομα αυτό έγινε αποδεκτό προοδευτικά από όλα σχεδόν τα κράτη και σιγά σιγά επεκτάθηκε και στους ενήλικες.
Ειδικά η Αµερικανική Ακαδηµία Ορθοπαιδικών Χειρουργών, η µεγαλύτερη στον κόσµο (αριθµεί 20 χιλιάδες περίπου µέλη), πέραν της αποδοχής του ονόµατος Ορθοπαιδική, τοποθέτησε στο κέντρο του εµβλήµατός της τις λέξεις “Ορθόν Παιδίον” µε ελληνικούς χαρακτήρες. Το έµβληµα αυτό αποτυπώνεται στο εξώφυλλο εκατοντάδων βιβλίων ή εντύπων που εκδίδει, αλλά και στις τεράστιες αφίσες που εκθέτει στα ετήσια συνέδριά της.
Στην Ελλάδα το όνομα Ορθοπαιδική βρέθηκε να γράφεται με ε από το “Ορθός” και “Πέδη” (τροχοπέδη) αλλάζοντας την ιστορική του ετυμολογία και προέλευση. Πουθενά δεν αναφέρεται πότε, πώς και από ποιους έγινε αυτή η αλλαγή, οπωσδήποτε όμως δεν έγινε από κανένα συλλογικό όργανο και βεβαίως ούτε από τον κ. Χρυσοσπάθη, πρώτο Έλληνα καθηγητή Ορθοπαιδικής, ο οποίος απλώς το δέχθηκε, αν και δεν συμφωνούσε με την προέλευση από το “Ορθός” και “Πέδη”. Προτιμούσε το όνομα “Ορθωτική”.
Ορθοπαιδικός ή Ορθοπεδικός
Είναι λοιπόν λίαν πιθανόν ότι ένας από τους ελάχιστους ΄Ελληνες Ορθοπαιδικούς, που σπούδαζαν τότε κυρίως στη Γαλλία, να µετέφεραν το όνοµα “Ορθοπεδική” στα ελληνικά µε ε από το Γαλλικό του Andry “Orthop e die” χωρίς να λάβουν υπόψη τους ότι το γαλλικό e, όπως αναφέρεται στο λεξικό του καθηγητού Γ. Μπαµπινιώτη (σελίδα 1728) αποδίδει το ελληνικό αι όπως p e diatrique: παιδιατρική, p e dagogie : παιδαγωγική, p e derastie : παιδεραστία κ.ά. Και εκ των υστέρων ανεζήτησαν ρίζες στην ελληνική γλώσσα για να το στηρίξουν. Διότι είναι παράδοξο, εκείνοι που άλλαξαν την ονοµασία “Ορθοπαιδική” σε “Ορθοπεδική”, επειδή δεν τους ικανοποιούσε, να µη δηµιούργησαν ένα καινούργιο διαφορετικό όνοµα πιο αντιπροσωπευτικό κατά τη γνώµη τους αλλά να πήραν το ιστορικό όνοµα και να αλλοίωσαν την ετυµολογία του αφήνοντάς το φωνητικά ακριβώς το ίδιο.
Στις αρχές της δεκαετίας του 1990 εκδηλώθηκε σε διεθνές επίπεδο µια τάση αλλαγής του ονόµατος “Ορθοπαιδική” σε “Ορθοχειρουργική” – “Orthosurgery” κατά το “Neurosurgery” – “Νευροχειρουργική” ή “Bone Surgery” µε διάφορα επιχειρήµατα και δηµοσιεύσεις ( Kirkup 1991 & 1993). Η σκέψη µήπως γίνει εκµετάλλευση από τους κύκλους αυτούς του εξωτερικού, της αδικαιολόγητης αλλαγής του ονόµατος “Ορθοπαιδική” σε “Ορθοπεδική” στην Ελλάδα από το αρχικό του Andry έφερε στο προσκήνιο το ζήτηµα.
Η γενική συνέλευση της Πανελλήνιας Ορθοπαιδικής Εταιρείας (ΕΕΧΟΤ) µετά από εισήγηση πολλών καθηγητών Ορθοπαιδικής Ελληνικών Πανεπιστηµίων και ύστερα από πολλές συζητήσεις αφού ζήτησε τη γνώµη τριών καθηγητών γλωσσολογίας από τα Πανεπιστήµια Αθηνών και Θεσσαλονίκης, αποδέχθηκε το 1997 την επαναφορά του ονόµατος “Ορθοπαιδική” στις ιστορικές του ρίζες γράφοντάς το µε “αι”, όπως ακριβώς το σχηµάτισε το 1741 ο καθηγητής Nicolas Andry από τις ελληνικές λέξεις “Ορθόν Παιδίον”.
Συµπερασµατικά µπορεί να λεχθεί ότι το θέµα δεν είναι ποιο από τα δύο ονόµατα είναι ετυµολογικά σωστό ή ποιο καλύπτει περισσότερο το αντικείµενο της Ορθοπαιδικής σήµερα.
Και τα δύο ονόµατα είναι σωστά και τα δύο δεν καλύπτουν πλήρως όλο το φάσµα της Ορθοπαιδικής σήµερα.
Το θέµα είναι καθαρά ιστορικό και η απόφαση της Ελληνικής Εταιρείας Χειρουργικής Ορθοπαιδικής και Τραυµατολογίας να γράψει το όνοµα “Ορθοπαιδική” µε αι, και κατά συνέπεια την αλλαγή του Ορθοπεδικός σε Ορθοπαιδικός, δεν σηµαίνει αλλαγή ονόµατος, αλλά επαναφορά του ονόµατος στις ιστορικές του ρίζες όπως το πρωτοσχηµάτισε ο καθηγητής N . Andry το 1741.
Θα ήταν τραγικό ένας καθηγητής από άλλη χώρα να δίνει πριν από 260 χρόνια ελληνικό όνοµα σε ένα καινούργιο κλάδο της ιατρικής τιµώντας την ελληνική γλώσσα όταν δεν υπήρχε ελληνικό κράτος, το όνοµα αυτό να γίνεται αποδεκτό από τις Ορθοπαιδικές Εταιρείες όλου σχεδόν του κόσµου και η Ελληνική Ορθοπαιδική Εταιρεία να απεµπολεί την τιµή αλλάζοντας µόνο αυτή το όνοµα.”
Θεσσαλονίκη, Δεκέµβριος 2002 Παν. Π. Συµεωνίδης Καθηγητής – Ακαδηµαϊκός (ΑΜ) Πρόεδρος του Κολεγίου Ελλήνων Ορθοπαιδικών Χειρουργών
Βιβλιογραφία
- Kirkup JR. Nicolas Andry and 250 years of Orthopaedy. Editorial. J Bone Joint Surg (Br) 1991, 73B: 361-2
- Kirkup JR. “Orthopaedy” “Orthopaedics” or “Orthosurgery”. British Orhopaedic News. Spring 1993 – London
- Βαρβαρούσης Α. Ιστορία της Ορθοπαιδικής 2001 Παρισιάνος – Αθήνα
- Γερµάνης Ι. Προσωπική Επικοινωνία
- Ηλιόπουλος ΚΣ. Οι πρωτοπόροι της Ορθοπεδικός. 1991 σελ 197 – Αθήνα
- Καπετάνος Γ. Πρόλογος. Ορθοπαιδική: 1994
- Μαλίζος Κ. Προσωπική Επικοινωνία
- Μπαµπινιώτης Γ. Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας 1998 σελ. 1287 – Αθήνα
- Πουρνάρας Ι. Επιστολή: Ορθοπαιδική: 1994 σελ. 17-18
- Σουκάκος Π. Προσωπική Επικοινωνία
- Συµεωνίδης Π . Πρόλογος . Ορθοπεδικός : 1984 University Studio Press – Θεσσαλονίκη
- Συµεωνίδης Π. Επιστολές. Ορθοπαιδική: 1994 σελ. 13-15
- Χαρτοφυλακίδης Γ. Επιστολή. Ορθοπαιδική: 1994 σελ. 15
- Χρυσοσπάθης Ι. Ορθοπεδικός: 1932 σελ. 6 – Αθήνα
